ภาวะเศรษฐกิจ (Economic)

      แนวโน้มการเติบโตของเศรษฐกิจไทยและเศรษฐกิจโลกในช่วง 5-10 ปีข้างหน้ายังคงมีข้อจำกัดหลายประการ ส่งผลให้เศรษฐกิจไทยมีศักยภาพการเติบโต (Potential growth) ได้ในช่วงร้อยละ 2.5-3.5 เป็นความท้าทายทั้งในแง่การสร้างศักยภาพการเติบโตทางเศรษฐกิจและการรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจที่ยังคงมีความเปราะบาง มีความผันผวนสูง ทั้งจากปัจจัยแวดล้อมภายในประเทศเองและปัจจัยจากต่างประเทศ โดยความเสี่ยงที่เกิดขึ้นในระยะสั้นถึงปานกลางจะเป็นการปรับตัวของเศรษฐกิจไทยต่อการฟื้นตัวภายหลังจากการระบาดของโควิด-19 ที่มีผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมผู้บริโภค (การตระหนักถึงภาวะฉุกเฉินมากขึ้น และพฤติกรรมการใช้จ่าย เป็นต้น) และโครงสร้างทางเศรษฐกิจในหลายมิติ ผลกระทบการใช้มาตรการทางการเงินเพื่อจำกัดการขยายตัวของอัตราเงินเฟ้อที่เป็นผลสืบเนื่องจากการใช้มาตรการทางการคลังขนาดใหญ่ในการช่วยเหลือและพยุงเศรษฐกิจในช่วงการระบาดของโควิด-19 ที่แสดงให้เห็นจากการเพิ่มขึ้นของหนี้สาธารณะจำนวนมากในหลายประเทศและการเกิดขึ้นของสงครามรัสเซีย-ยูเครน ซึ่งมีแนวโน้มจะยึดเยื้อเป็นเวลานานและมีการขยายขอบเขตของความขัดแย้งไปในพื้นที่อื่นๆ อีกด้วย นอกจากนี้ การเติบโตของอัตราเงินเฟ้อยังเกิดขึ้นจากต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้นตามการเพิ่มขึ้นของต้นทุนพลังงาน และต้นทุนการเข้าถึงและการใช้เทคโนโลยี (ต้นทุนจากการเพิ่มขึ้นของภัยคุกคามทางไซเบอร์) ส่งผลกระทบโดยตรงต่อผู้ประกอบการ SME ในประเทศที่จะต้องมีการปรับตัวในช่วงเปลี่ยนผ่าน (Transition Period) นี้อย่างมากอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เพื่อรักษาขีดความสามารถในการแข่งขันในตลาดโลก การปรับตัวดังกล่าวมีต้นทุนและเกี่ยวข้องกับหลายภาคส่วน จึงจำเป็นต้องอาศัยการสนับสนุนจากหน่วยงานส่งเสริมของภาครัฐ ได้แก่ สสว. กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ และสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) เป็นต้น ที่จะต้องทำงานร่วมกันในเชิงบูรณาการ เพราะมิติของการค้าระหว่างประเทศสำหรับ SME ครอบคลุมประเด็นที่หลากหลายและมีความซับซ้อนมากขึ้น 

      แนวโน้มอัตราดอกเบี้ยและอัตราเงินเฟ้อที่หลายฝ่ายมองว่าจะเป็นช่วงเวลาที่เศรษฐกิจโลกจะต้องเผชิญกับช่วงระยะเวลาที่อัตราดอกเบี้ยจะคงอยู่ในระดับสูงต่อไปอีกเป็นระยะเวลายาวพอสมควร (อัตราดอกเบี้ยไม่น่าจะกลับลงไปอยู่ในระดับต่ำอย่างที่เป็นมาในอดีตช่วง 10-15 ปีที่ผ่านมา) รวมทั้งการเพิ่มขึ้นของเงินเฟ้อและความผันผวนของระดับราคาสินค้าและบริการ (การขาดเสถียรภาพทางด้านราคา) เป็นปัจจัยที่มีความสำคัญต่อการขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจ ทิศทางการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจของโลกมีแนวโน้มจะชะลอตัวลงเมื่อเทียบกับการคาดการณ์ที่ผ่านมา โดยมีอัตราการขยายตัวประมาณร้อยละ 2 ถึง 2.5 ซึ่งถือว่าเป็นอัตราการเติบโตปกติ (Normal growth rate) การเติบโตทางเศรษฐกิจของภูมิภาค และรายประเทศมีความแตกต่างกัน แต่ก็มีแนวโน้มที่ต่ำลงตามการคาดการณ์ของกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) 

      ภูมิศาสตร์เศรษฐกิจระหว่างประเทศและระบบนิเวศของการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจ (International Economic Landscape and Economic Integration Ecosystem) ก็มีการเปลี่ยนแปลงด้วยโดยเฉพาะอย่างยิ่งภายหลังจากการระบาดของโควิด-19 แนวโน้มการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจยังคงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วง 10 ปีข้างหน้าแม้ว่าจะมีกระแสในทางตรงข้ามกับโลกาภิวัตน์ (Globalization) ที่มองว่าการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจจะชะลอตัวลง มีลักษณะที่เป็นการแยกตัวจากการรวมกลุ่ม (Decopling) จากการที่ประเทศต่างๆ เริ่มมีการใช้มาตรการทางการค้าทั้งในลักษณะที่เป็นภาษีศุลกากรและโดยเฉพาะอย่างยิ่งมาตรการที่ไม่ใช่ภาษีศุลกากรตามวัตถุประสงค์ต่างๆ เพิ่มมากขึ้น ได้แก่ มาตรการที่เกี่ยวข้องกับมาตรฐานสิ่งแวดล้อมและความยั่งยืน (Environmental and Sustainable Measures) ในกลุ่มประเทศพัฒนาแล้วและมาตรการที่เกี่ยวข้องกับมาตรฐานความปลอดภัยและสุขอนามัย (Safety and Sanitary Measures) ในกลุ่มประเทศกำลังพัฒนา เป็นต้น ซึ่งเป็นอุปสรรคทั้งต่อการค้าและการลงทุนระหว่างประเทศ แต่ก็มีมุมมองที่เห็นแตกต่างว่า การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจยังคงจะขยายตัวต่อเนื่องในช่วงต่อไปในอนาคต เพียงแต่การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจจะไม่ได้เป็นการเกิดขึ้นทั่วไป แต่จะแยกเป็นส่วน ๆ ในลักษณะที่เรียกว่าเป็น “Fragmented Globalization” ลักษณะดังกล่าวจะทำให้รูปแบบการรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจมีความเฉพาะตัวมากขึ้นทั้งในมิติของคู่ภาคีสมาชิกในกรอบความตกลง และประเด็นทางการค้าและการลงทุนที่ครอบคลุมในความตกลง แทนที่ความตกลงในลักษณะที่ครอบคลุมกว้างขวาง (Comprehensive Agreement) ข้อตกลงใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นเป็นความตกลงระหว่างกลุ่มประเทศพันธมิตรที่มีความสนใจร่วมกันเฉพาะเรื่อง (Common interests in specific issues) ซึ่งสำหรับประเทศไทย และ SME ไทยที่เป็นประเทศเปิดขนาดเล็ก จำเป็นต้องมีการบริหารจัดการความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงนี้โดยการสร้างโครงข่ายการสื่อสารระหว่างหน่วยงานรัฐและเอกชน (SME) เพื่อสร้างความสมดุลระหว่างความตกลง อาศัยกระบวนการของการสร้างความตกลงที่หลากหลายเพื่อการกระจายความเสี่ยง (Risk Diversification) อาศัยโครงข่ายของ SME ในการสื่อสารและแบ่งปันข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์ระหว่างกัน SME จำเป็นต้องยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันโดยอาศัยความได้เปรียบที่มีขนาดเล็ก แต่สามารถมีความยืดหยุ่นและปรับตัวได้อย่างรวดเร็วเพื่อตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจที่ผันผวนมากขึ้น เข้าถึงตลาดเฉพาะที่มีขนาดเล็กลงมากขึ้น แต่สามารถเข้าถึงหลายตลาด หลายช่องทาง โดยอาศัยความก้าวหน้าทางด้านเทคโนโลยีมากขึ้น 

      แม้เศรษฐกิจทั่วโลกจะเริ่มฟื้นตัวหลังวิกฤตการณ์โควิด-19 ก็เป็นลักษณะการฟื้นตัวในรูปแบบเศรษฐกิจถดถอยจากภาวะความเสี่ยงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งราคาเชื้อเพลิงพลังงานและต้นทุนการผลิตที่เพิ่มขึ้นในทุกอุตสาหกรรมอันเนื่องมาจากภาวะสงครามรัสเซีย-ยูเครน การดำเนินธุรกิจต่าง ๆ จะเปลี่ยนรูปแบบสู่ยุค Platform Economy ขนาดของตลาด e-Commerce ทั่วโลกจะเติบโตขึ้นจากมูลค่า 5.55 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2565 รวมทั้งตลาด e-Commerce ของประเทศไทย ซึ่งสำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ หรือ ETDA ในปี 2563 ธุรกิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์หรืออีคอมเมิร์ซในประเทศไทยมีมูลค่าเท่ากับ 3.78 ล้านล้านบาท โดยมีสัดส่วนของมูลค่าอีคอมเมิร์ซในรูปแบบ B2C มากที่สุด คิดเป็นมูลค่ากว่า 2.17 ล้านล้านบาท B2B มีมูลค่ากว่า 0.84 ล้านล้านบาท และ B2G มีมูลค่า 0.77 ล้านล้านบาท โดยคาดการณ์ว่ามูลค่าอีคอมเมิร์ซในประเทศไทยในปี 2564 เติบโตอยู่ที่ 4.01 ล้านล้านบาท โดยปัจจัยเกื้อหนุนให้ Platform Economy คือ พัฒนาการและความปลอดภัยในระบบ e-Wallet รวมถึงเทคโนโลยี KYC (Know Your Customer) ที่ทำให้ความนิยมในการใช้ Digital Money เพิ่มสูงขึ้นมาก จากการเติบโตของตลาด e-Commerce ทั่วโลกดังกล่าวทำให้อุตสาหกรรมโลจิสติกส์และขนส่งพัสดุภัณฑ์ทั่วโลกได้รับผลเชิงบวกเติบโตแบบก้าวกระโดดจากอุปสงค์ดังกล่าวเช่นเดียวกัน